Bilgisayarla olan 7 senelik bağımdan sonra üniversite 2. sınıfta artık bilgisayarı sadece oyun, Microsoft Office, internetten daha öteye kullanmam gerektiğini fark ettim. Üniversitedeki en yakın arkadaşım o dönemde html kodu yazıyordu ve aynı dönemde İTÜ'de C dersi aldık.
C programlama dili, oldukça kullanışlı ve sağlam bir dil olarak görülüyor. C dersini Linux üzerinde almıştık ve benim için C dersleri fazlasıyla sıkıcı geçiyordu. Simsiyah bir ekranda "joe" yazıp yanına yazdığım anlamsız komutlarla yeni pencereler açıyor, #include ile başlayan kodlarla ekranı scanf'lerle if'lerle while döngüleriyle dolduruyordum. Ancak ne yaptığımı ben de bilmiyordum, sadece yapılanları taklit ediyordum.
O yaz Hakkı Öcal'ın Javascript e-kitabını buldum internetten ve öğrenmeye başladım. Önce HTML öğrendim, sonra HEAD tag inin içine script tagi yazmayı, scriptin altında Javascript yazmayı öğrendim. Sonrasında bu merak PHP ile devam etti, ASP.NET ile sonlandı.
Bu kısa kod tarihimden bahsetmemin temelinde aslında AJAX'ı nasıl anladığım yatıyor. Kodlamaya başladığım ilk aylarda öğrendiğim Javascript, AJAX'ın temelini oluşturuyor. AJAX bir browser tabanlı kod sistemi, bu da yazılan kodların server (sunucuda) değil sizin kendi bilgisayarınızda işlenip çıktıyı alması anlamına geliyor. Yani işlemler uzun uzun server a gidip gelerek değil, yine sizin bilgisayarınız üzerinden yapılıyor. Böylelikle sayfa yenilenmeden herhangi birşeyi oylayabiliyor, yorum gönderebiliyor, hatta mail larınızı okuyabiliyorsunuz.
Bu teknoloji, Web 2.0'ın yaygınlaşmasıyla vazgeçilmez hale geldi. Kullanıcı odaklı siteler, kullanıcılarını bekletmek, işlemlerini uzatmak istemiyor ve maksimum kullanım rahatlığı sunmak istiyorlar. Böylelikle, oylamak için, yorum yazmak için beklemek istemeyen kullanıcılar, sitedeki bu rahat kullanım sayesinde yüksek katılım gösteriyorlar.
Youtube'u örnek alalım (her ne kadar uzun süredir erişemesek de). Sitede video izlerken videoyu oyladığınızda site sayfayı güncellemiyor, veya yorum yazdığınızda yorumların sayfalarını değiştirdiğinizde sitede herhangi bir değişiklik olmuyor, siz videonuzu izlemeye devam ediyorsunuz.
Bu durum önceleri oldukça önemli bir sorundu. Bağlantının yavaşlığı ve internetin pahalılığı nedeniyle kullanıcılar sadece oy vermek için veya yorum yazmak için, yorumun sayfasını değiştirmek için beklemek, zaman kaybetmek istemiyorlardı doğal olarak. AJAX, kullanıcıların web sitelerinde daha uzun süreli kalmalarına olanak sağladı ve Web 2.0'ın vazgeçilmez unsuru haline geldi.
Ancak AJAX'ın sadece önemli kısımlarda kullanılması daha sağlıklı olacaktır çünkü arama motorları Javascript kodlarını taramadığı için AJAX'la sağlanan içeriğin arama motorları tarafından görülmesi olanaksız hale geliyor. Bunun için farklı çözümler üretilebilse de arama motorları internet dünyasını büyük oranda domine ettiği için oylama, yorum yazma, küçük haber başlıkları ve resimler (ki Türkiye'deki birçok haber sitesi bunu yapıyor) gibi kısımlarda sadece AJAX'ın kullanılması daha iyi olacaktır.